Yeri simulyasiya edən eksperimental qurğu yaradılıb
Böyük Britaniyanın Koventri Universitetinin və Fransanın Güclü Maqnit Sahələri Milli Laboratoriyasının fizikləri Yerin maqnit sahəsinin planetin daxili cərəyanlarına necə təsir edə biləcəyini nümayiş etdiriblər.
Alimlər Yerin maqnit sahəsinin planetin mantiyasında və nüvəsindəki axınlara təsirini simulyasiya etmək üçün “Kiçik Yer” adlı eksperimental qurğu yaradıblar. Onların məqsədi nəzəri proqnozlar ilə peyk monitorinqi nəticəsində əldə edilən məlumatlar arasındakı uyğunsuzluğu izah etmək və bu uyğunsuzluqların mümkün səbəblərini təklif etmək olub.
Təcrübə qismən sulfat turşusu məhlulu ilə doldurulmuş və güclü maqnit sahəsinin içərisinə quraşdırılmış rezervuardan ibarət modelə əsaslanır. Bu qurğunun içərisində tədqiqatçılar mayelərin hərəkətini ölçmək üçün lazerdən istifadə etdilər və həmçinin quraşdırmanın müxtəlif yerlərində axını izləyiblər. Kükürd turşusunun istifadəsi və süni maqnit sahəsinin yaradılması Yerin nüvəsindəki şərtlərə bənzər şərtləri mümkün qədər dəqiq şəkildə bərpa etməyə imkan verib.
Soyutma effektini artırmaq və Yerdəki real şəraitin daha dəqiq simulyasiyasını yaratmaq üçün tədqiqatçılar anbarı onun mərkəzi hissəsində qızdırıblar. Lazer işığı altında axınların görünməsini yaxşılaşdırmaq üçün məhlula mikroskopik şüşə hissəcikləri də əlavə edilib.
Alimlər qurğudan istifadə edərək mayenin hərəkət istiqamətlərinin xəritəsini tərtib ediblər və rezervuarın əsas nöqtələrində axın sürətini ölçüblər. Bu, onlara maqnit sahəsinin təsiri altında axınların dəyişməsini müşahidə etməyə və Yerin daxilində oxşar proseslərin necə baş verə biləcəyini daha dəqiq başa düşməyə imkan verib.
Tədqiqatçılar hesab edirlər ki, belə bir quraşdırma və əldə edilən məlumatlardan Yerin daxili axınlarının hərəkətinin daha dəqiq modellərinin işlənib hazırlanması üçün istifadə oluna bilər. Bu kəşf maqnit sahəsinin nüvədəki proseslərə və nəhayət, planetin maqnit sahəsinin özünə təsirini izah edən yeni nəzəriyyələr yaratmağa kömək edə bilər.
Tədqiqat "Physical Review Letters" jurnalında dərc olunub.
