Heç vaxt siqaret çəkməyənlər arasında ağciyər xərçəngi diaqnozu artır
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) xərçəng araşdırması agentliyi siqaret çəkməyənlər arasında ağciyər xərçəngi hallarının artdığını və havanın çirklənməsinin artımda əsas amil olduğunu bildirib.
Beynəlxalq Xərçəng Araşdırmaları Agentliyinin (IARC) məlumatına görə, ağciyər xərçəngi bütün dünyada xərçəngdən ölüm səbəbi olaraq siqaret çəkməyənlər arasında beşinci yerdədir. Xüsusilə adenokarsinomanın həm kişilərdə, həm də qadınlarda ən çox rast gəlinən ağciyər xərçəngi növü olduğu bildirilib.
IARC tərəfindən nəşr olunan və "The Lancet Respiratory Medicine" jurnalında dərc edilən araşdırmaya görə, 2022-ci ildə havanın çirklənməsinə məruz qalma səbəbindən təxminən 200 min adenokarsinoma halı aşkar edilib. Bu halların əksəriyyəti Şərqi Asiyada, xüsusən də Çində baş verib.
Tədqiqatın aparıcı müəllifi və IARC-nin xərçəngə nəzarət şöbəsinin rəhbəri Dr. Freddie Bray The Guardian-a bildirib ki, tapıntılar ağciyər xərçəngi üçün risk faktorlarının izlənilməli olduğunu göstərib. Siqaretin əsas səbəb kimi qəbul olunmadığı cəmiyyətlərdə havanın çirklənməsi kimi digər mümkün səbəblərin də ətraflı araşdırılmalı olduğunu vurğulayıb.
Siqaret istifadəsinin azalması ilə siqaret çəkməyən fərdlərdə ağciyər xərçəngi nisbətlərinin artdığı müşahidə edilir.
Dr. Bray "Böyük Britaniya və ABŞ kimi siqaretin azaldığı ölkələrdə, siqaret çəkməyənlərdə ağciyər xərçəngi hallarının nisbəti artır" deyib.
“Növbəti illərdə havanın çirklənməsinin ağciyər xərçənginə təsirinin artıb-artmayacağı tütündən istifadə və havanın çirklənməsi ilə mübarizə istiqamətində görüləcək tədbirlərdən asılı olacaq”.
Ağciyər xərçəngi dünyada ən çox yayılmış və ən ölümcül xərçəng növü olmaqda davam edir.
2022-ci ildə təxminən 2,5 milyon yeni ağciyər xərçəngi halı aşkar edilib. Bununla belə, xərçəng növləri arasında paylanmada əhəmiyyətli dəyişikliklər müşahidə edilib.
Adenokarsinoma kişilərdə ağciyər xərçənginin 45,6 faizini, qadınlarda isə 59,7 faizini təşkil edir. Bu göstəricilər 2020-ci ildə müvafiq olaraq 39 faiz və 57,1 faiz olaraq qeydə alınıb.
Son 40 ildə bir çox ölkədə kişilərdə ağciyər xərçəngi halları azalsa da, qadınlarda bu nisbət artmaqda davam edir.
İngiltərədə qadınlarda ağciyər xərçəngi nisbətinin 2023-cü ildə kişiləri üstələyəcəyi aşkarlanıb və bu, səhiyyə mütəxəssisləri tərəfindən xəbərdarlıq kimi qiymətləndirilib. Mütəxəssislər bildirirlər ki, qadınlar ağciyər xərçənginin əlamətlərinə daha çox diqqət yetirməlidirlər.
IARC qeyd edib ki, siqaret çəkmə vərdişlərindəki dəyişikliklər və havanın çirklənməsinə məruz qalma müəyyən növ ağciyər xərçənginin tezliyinə təsir göstərir. Artan elmi sübutlar havanın çirklənməsinin adenokarsinoma riskini artırdığını göstərir. Xüsusilə siqaret çəkməyənlərdə adenokarsinoma hallarının 53%-70%-nin havanın çirklənməsi ilə əlaqəli olduğu təxmin edilir.
Dr. Bray "Tədqiqatımız ağciyər xərçənginin və onun risk faktorlarının necə dəyişdiyini anlamağa kömək edir və qlobal miqyasda ağciyər xərçəngi ilə mübarizəyə rəhbərlik edə biləcək profilaktik strategiyaların inkişafına töhfə verir" deyib.
Siqaretdən istifadənin azalması və hava çirkliliyinə məruz qalma səviyyəsinin ağciyər xərçənginin növlərini formalaşdırdığını ifadə edən Bray, gələcəkdə yüksək riskli icmalar üçün tütün və hava çirkliliyi ilə mübarizə strategiyalarının hazırlanması lazım olduğunu vurğulayıb.
