Böyük Britaniyada Aİ-yə qayıtmaq istəyənlərin sayı artır
İngiltərənin Avropa İttifaqından (AB) ayrılmasından (Brexit) keçən dörd il ərzində Böyük Britaniyada ən böyük təsir iqtisadi sahədə görünsə də, sorğulara görə, Aİ-yə qayıtmağın tərəfdarlarının nisbəti artmaqdadır.
Türkiyənin Anadolu Ajansının müxbiri Brexit qərarından sonra baş verənlər və bunun İngiltərəyə təsiri ilə bağlı hesabatlar hazırlayıb.
1990-cı illərdən etibarən Brexitlə bağlı marjinal fikirlər səslənsə də 2008-ci il qlobal iqtisadi böhranı ilə Aİ-dən çıxmaq ideyası daha da gücləndi.
“British Influence” analitik mərkəzinin keçmiş prezidentlərindən olan Piter Uildinqin 2012-ci ildə dərc olunmuş məqaləsində bu ideyanın adı çəkilir. Brexit sözünün ilk dəfə xatırlandığı məqalənin müəllifi Uildinq İngiltərənin Aİ-də lider olmasaydı, Brexit-in qaçılmaz olacağını bildirib.
Uildinqin İngiltərəni AB bürokratiyasından xilas edib, yenidən nəzarəti ələ alması ilə bağlı açıqlamalarının böyük dəstək aldığı bir vaxtda AB-dən çıxmağı müdafiə edən Naycel Farajın Birləşmiş Krallıq Müstəqillik Partiyası (UKIP) də səslərini artıraraq siyasətdə hakim mövqeyə yüksəlib.
Bazasını UKIP-ə itirmək istəməyən Mühafizəkarlar Partiyasının o zamankı baş naziri Devid Kemeron Brexit ilə bağlı referendum keçirəcəyinə söz verdiyi üçün 23 iyun 2016-cı il referendum günü olaraq təyin olunub.
Böyük Britaniya ictimaiyyəti 52 faizlə Brexit lehinə səs verdi, lakin Böyük Britaniyanın Aİ-dən çıxması 4 il çəkdi. Bu müddətdə İngiltərə 3 növbədənkənar seçki keçirib və 3 baş naziri dəyişib.
Brexit prosesinin 3-cü Baş naziri Boris Conson 2019-cu ilin dekabrında keçirilən növbədənkənar seçkilərdə təkbaşına hakimiyyətə gəldi və daha sonra 2020-ci ilin yanvarında İcmalar Palatasından, Lordlar Palatasından və Kraliça Elizabetdən Brexit razılaşması üçün təsdiq aldı.
Müqavilə 31 yanvar 2020-ci ildə qüvvəyə minib. Bu tarixdən sonra Böyük Britaniyanın Aİ-nin üzvü olduğu, lakin qərar qəbul etmə proseslərində iştirak edə bilmədiyi 11 aylıq keçid dövrü başlayıb və 31 dekabr 2020-ci ildə çıxmaq prosesi başa çatıb.
Böyük Britaniyanın Aİ-dən çıxmasına ən böyük təsir iqtisadi sahədə görülüb. “Dəyişən Avropada Birləşmiş Krallıq” analitik mərkəzinin dərc etdiyi hesabatda, Brexit olmasaydı, Böyük Britaniyaya investisiyaların indikindən 25 faiz çox olacağı təxmin edilirdi.
İngiltərədə Brexit-dən əvvəl 330 min iş yerinin az olduğunu da açıqlayan təşkilatın məlumatına görə, maliyyə sektorunda 7 min iş yeri itkisi var.
Böyük Britaniyada yerləşən YouGov araşdırma şirkəti tərəfindən 2023-cü ilin yanvar ayında keçirilən sorğuya görə, iştirakçıların 54 faizi Brexit-in səhv qərar olduğunu, qərarın doğru olduğunu düşünənlər isə 35 faizdə qalıb. İştirakçıların 58 faizi Aİ-yə yenidən qoşulmağı dəstəkləyib.
Deltapoll araşdırma şirkətinin 19-22 yanvar 2024-cü il tarixlərində keçirdiyi sorğuya görə, iştirakçıların 47 faizi Aİ-yə qayıtmağı dəstəklədiyini, 37 faizi isə dəstəkləmədiyini bildirib.
Savanta araşdırma şirkəti tərəfindən 2023-cü ilin sentyabrında keçirilən sorğuda 18-25 yaş arası əhalinin 66 faizi Aİ-yə qayıtmağın tərəfdarıdır.
2020-2024-cü illərdə ölkədə keçirilən 169 sorğudan yalnız 21-də Aİ-dən kənarda qalmağı dəstəkləyənlər irəlidə olub, üç sorğuda isə geri dönməyi dəstəkləyənlərlə Aİ-dən kənarda qalmağı dəstəkləyənlərin nisbəti bərabər olub.
