2070-ci ilə doğru dünya əhalisi: Afrika artır, Avropa və Asiya azalır
Birləşmiş Millətlər Təşkilatının proqnozlarına görə, Afrika 2070-ci ilə qədər əhalisini iki dəfə artıraraq 3,2 milyarda çatdıracaq. Avropa və Asiyada isə əhalinin azalması diqqət çəkib.
Birləşmiş Millətlər Təşkilatının dünya əhalisi ilə bağlı proqnozları göstərir ki, 2070-ci ilə qədər qlobal demoqrafiyada təəccüblü dəyişikliklər olacaq. Bu gün 1,5 milyard insana ev sahibliyi edən Afrika yaxın 50 ildə əhalisini iki dəfədən çox artıraraq təxminən 3,2 milyard nəfərə çatdıracaq. Bu artım Afrikanı dünya əhalisinin artımının mərkəzinə çevirir. Digər bölgələrdə fərqli mənzərə var.
Avropanın əhalisi artıq azalmağa başlayıb. Bu tendensiyanın davam edəcəyi gözlənilir. Asiya və Latın Amerikasının əhalisi 2050-ci illərdən başlayaraq azalmağa başlayacaq. Şimali Amerikada artım olacaq, lakin Afrikadakı kimi sürətli deyil.
Afrikanın gənc əhalisi iqtisadi inkişaf üçün böyük potensial təklif edir. Lakin bu sürətli artım qitədə təhsil, səhiyyə və infrastruktur sahələrində ciddi problemlər yarada bilər.
Digər tərəfdən, Avropa və Asiyada əhalinin azalması iqtisadi artıma təsir edə bilər. Lakin o, həm də ekoloji davamlılıq və resurslardan daha səmərəli istifadə baxımından imkanlar təklif edə bilər.
Bu demoqrafik dəyişikliklər qlobal iqtisadiyyata, miqrasiya hərəkətlərinə və resursların idarə olunmasına təsirləri ilə təkcə regionlar arasındakı balanssızlığı deyil, həm də dünya nizamını dəyişdirir.
Əhali dinamikası nəyi göstərir?
“Our World in Data” məlumatlarına görə, dünya əhalisinin 2100-cü ilə qədər keçəcəyi dəyişikliklərin mərkəzində Afrikanın sürətli böyüməsi dayanır. 2023-cü ildə təxminən 1,4 milyard olan Afrika əhalisinin əsrin sonuna qədər təxminən 4 milyard səviyyəsinə çatacağı gözlənilir. Bu artım Afrikanın dünya əhalisinin payını 18 faizdən 38 faizə yüksəldəcək.
Asiya 2023-cü ildə 4,8 milyard əhalisi ilə liderdir. Bölgənin əhalisi 2050-ci ildə 5,3 milyarda çatdıqdan sonra azalacaq və 2100-cü ildə indiki səviyyəyə qayıdacaq. Asiyanın dünya əhalisinin payı 60 faizdən 45 faizə enəcək.
Hesablamalara görə, əsrin sonuna qədər dünya əhalisinin 80 faizindən çoxu Asiya və Afrikada yaşayacaq. Digər bölgələrdə daha təvazökar artım müşahidə olunacaq. Avropa əhalisi azalan yeganə qitə kimi diqqəti cəlb edəcək.
Bu dəyişikliklər bütün dünyada yeni imkanlar və problemlər yaradacaq. Xüsusilə Afrikada həddindən artıq yoxsulluğun artacağı və qitənin qlobal iqtisadi tarazlıqlarda rolunun artacağı gözlənilir. Asiyada əhalinin azalması işçi qüvvəsi və qocalma cəmiyyətləri ilə bağlı problemləri gündəmə gətirəcək.
Əhali dinamikasında bu dəyişikliklər çox güman ki, 21-ci əsrin iqtisadi, sosial və siyasi xəritəsini yenidən formalaşdıracaq.
1 milyard əhaliyə nə vaxt çatdı?
Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Əhali Bölməsinin 2022-ci il proqnozlarına görə, dünya əhalisinə bir milyard əlavə etmək üçün lazım olan vaxt əhalinin artım tempinin dəyişməsini açıq şəkildə göstərir.
Dünya ilk milyarda 1805-ci ildə çatıb. İkinci milyard üçün 120 il lazım olub. Üçüncü milyarda çatmaq üçün cəmi 35 il lazım olub. Sonradan 14 il 4 milyarda bəs edib. Ən sürətli artım dövrü 1974-2011-ci illər arasında olub. Bu dövrdə 5-ci, 6-cı və 7-ci milyardlıq artımlar cəmi 12-13 il davam edib.
Bununla belə, pik hədd keçilib. İndi hər milyard üçün vaxtın artması gözlənilir. 2037-ci ildə doqquz milyarda çatmaq üçün 14 il, 2058-ci ildə isə 10 milyarda çatmaq üçün 21 il lazımdır. BMT-nin son proqnozları bu əsrdə dünya əhalisinin 11 milyarda çatmayacağını proqnozlaşdırır.
Əhalinin 2086-cı ildə 10,4 milyarda çatacağı və sonra azalacağı proqnozlaşdırılır.
Mənbə: Our World in Data
