BNA-nın “dayanma-durma” cərimələri qanunidirmi? – MÖVQE
Bakıda dayanma-durma qaydalarının pozulması ilə bağlı Bakı Nəqliyyat Agentliyinin (BNA) elektron qaydada tərtib etdiyi cərimələrlə bağlı müxtəlif fikirlər səslənir. Sürücülər əsasən, sosial şəbəkələrdə bu məsələyə dair tez-tez şikayətlərini dilə gətirirlər. Bəzən BNA-nın cərimə protokollarının qanunsuz tərtib edildiyi də iddia olunur.
Məsələ ilə bağlı APA-ya hüquqi şərh verən Vəkillər Kollegiyasının üzvü Roman Qaraşov bildirib ki, İnzibati Xətalar Məcəlləsinin (İXM) 122-ci maddəsinə əsasən, inzibati xəta hadisəsi foto və ya video qeydiyyat funksiyalarına malik xüsusi texniki vasitələrin köməyi ilə aşkarlandıqda icraatın aparılması qaydası müəyyənləşib: “Həmin maddədə göstərilir ki, 327.1 – 327.5, 328, 329.1, 329.2, 330, 339.1-1, 346.3, 346-1.1, 346-1.5, 353.2 və 469.3-cü maddələrində nəzərdə tutulmuş xətalar foto və ya video qeydiyyat funksiyalarına malik xüsusi texniki vasitələrin köməyi ilə aşkar edildikdə, xüsusi texniki vasitələrin məlumatları müvafiq icra hakimiyyəti orqanının mərkəzi informasiya sisteminin proqram təminatı əsasında real vaxt rejimində elektron formada birbaşa həmin mərkəzi informasiya sisteminə ötürülür, inzibati xətanı törətmiş şəxsin iştirakı olmadan real vaxt rejimində, “Elektron imza və elektron sənəd haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə müəyyən edilmiş qaydada elektron sənəd şəklində inzibati tənbeh vermə haqqında elektron qərar çıxarılır və həmin mərkəzi informasiya sisteminin müvafiq səlahiyyətli əməkdaşının elektron imzası ilə təsdiqlənir. Təsdiq edilmiş həmin qərar real vaxt rejimində, xüsusi texniki vasitələrin məlumatları əlavə edilməklə, elektron qaydada müvafiq icra hakimiyyəti orqanının informasiya sisteminə göndərilir”.
Vəkil dayanma və durma qaydalarının pozulması ilə əlaqədar xətaların İXM-nin 346.1. maddəsində göstərildiyini qeyd edib: “Praktikada yuxarıda göstərilən qaydalar tətbiq edilsə də, dayanma, durma ilə bağlı müddəalar bu maddənin əhatə dairəsinə düşmür. Məlumdur ki, inzibati xəta və onun araşdırılması yalnız qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş qaydada həyata keçirilə bilər. Təbii ki, belə olan təqdirdə elektron qaydada cərimələrin kütləvi şəkildə tətbiqi ciddi qanun pozuntusudur”.
BNA-dan isə APA-nın sorğusuna cavab olaraq bildirilib ki, Agentlik tərəfindən İXM-nin 346.1-ci və 346.2-ci maddələrində göstərilən inzibati xətalar haqqında işlər üzrə icraat İXM-nin 122-ci maddəsi əsasında deyil, məhz 124.5 və 124.6-cı maddələri üzrə aparılır.
“Bildiyiniz kimi Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 6 iyul 2018-ci il tarixli 181 nömrəli Fərmanı əsasında Agentliyə parklanma yerlərində, habelə dayanma və durmanın qadağan edildiyi yerlərdə inzibati xəta törədilməsinə görə elektron protokolların tərtib edilməsi məqsədilə foto və ya video qeydiyyat funksiyalarına malik xüsusi texniki vasitələrin quraşdırılmasının təmin edilməsi tapşırılıb. Həmin tapşırığın icrasına uyğun olaraq tərəfimizdən paytaxtın müxtəlif ərazilərində kameralar quraşdırılıb və Agentliyin əməkdaşları tərəfindən kameralar vasitəsi ilə müntəzəm müşahidə aparılaraq inzibati xəta törədilməsi faktı aşkar edilir. Sözügedən kameralardan istifadə olunaraq dayanma və durma qaydalarını pozan sürücülərin nəqliyyat vasitələrinin fotoşəkillərinin təsbit edilməsi inzibati xəta hadisəsinin səlahiyyətli vəzifəli şəxs tərəfindən bilavasitə aşkar edilməsinə dəlalət edir və bu İXM-nin 124-cü maddəsi ilə birbaşa uzlaşır. Eyni zamanda qanunvericilikdə inzibati xətanın səlahiyyətli vəzifəli şəxs tərəfindən bilavasitə aşkar edilməsi üsulu ilə (hədə-qorxu, zor tətbiq etmək və ya gizli şəkildə əldə etmək istisna olmaqla) bağlı hər hansı məhdudiyyət nəzərdə tutulmayıb”, – deyə Agentlikdən bildirilib.
BNA bəyan edir ki, İXM-nin 122-ci maddəsinə uyğun olaraq xüsusi texniki vasitələrin məlumatları Bakı şəhər Dövlət Yol Polisi İdarəsinin mərkəzi informasiya sisteminin proqram təminatı əsasında real vaxt rejimində elektron formada birbaşa həmin mərkəzi informasiya sisteminə ötürülür: “İnzibati xətanı törətmiş şəxsin iştirakı olmadan real vaxt rejimində, “Elektron imza və elektron sənəd haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə müəyyən edilmiş qaydada elektron sənəd şəklində inzibati tənbeh vermə haqqında elektron qərar çıxarılır. Belə elektron qərarlar insan iştirakı olmadan məlumatların avtomatik qeydə alınması və emalı nəticəsində qəbul edilir. Bunun əksi olaraq İXM-nin 346.1-ci və 346.2-ci maddələrində göstərilən xətalar isə səlahiyyətli şəxslər tərəfindən İXM-nin 124.5-ci və 124.6-cı maddələrinə uyğun bilavasitə aşkar edilərək elektron imza ilə təsdiq olunmadığından “Elektron imza və elektron sənəd haqqında” Qanuna əsasən elektron qərar hesab edillmir.
BNA hesab edir ki, İXM-nin 346.1-ci və 346.2-ci maddələrində göstərilən inzibati xəta hadisəsini təsdiq edən foto və video materiallar sübut növü kimi xüsusi texniki vasitələrin göstəricilərinə deyil, məhz sənədlərə (İXM-nin 80-ci maddəsi) aiddir.
“Çünki İXM-nin 80.2-ci maddəsinə görə, fotoşəkillər, səsyazma və ya videoyazı materialları, məlumat bazası və məlumat bankı və digər məlumatları olan müvafiq daşıyıcılar sənədlər hesab olunur. Digər tərəfdən İXM-nin 346.1-ci və 346.2-ci maddələrində göstərilən inzibati xətaların aşkar edilməsində istifadə olunan kameralar ölçü cihazı hesab edilmədiyindən və bu xətalar qeydə alınarkən hər hansı ölçmə aparılmadığından metroloji sınaqdan keçmək zərurəti yoxdur”, – deyə məlumatda bildirilib.
