ChatGPT sağlamlıq məsləhətləri üçün nə dərəcədə təhlükəsizdir?
Son illərdə süni intellekt texnologiyaları insanların gündəlik və peşəkar həyatında mühüm yer tutmağa başlayıb. İstifadəçilərə fərdiləşdirilmiş və əsaslandırılmış cavabları pulsuz təqdim edən bu texnologiya həm də səhiyyə sahəsində məlumatların əldə edilməsi vasitəsinə çevrilib. Ancaq bu vasitə riskli və lazımsız narahatlığa səbəb ola bilər.
Generativ AI hələ də nisbətən yeni texnologiyadır və daim inkişaf edir. Yeni bir araşdırma Avstraliyada kimin sağlamlıqla bağlı suallar üçün ChatGPT-dən istifadə etdiyini və hansı növ suallar verdiyini ortaya qoyub.
Tədqiqatın nəticələri insanların səhiyyədə bu yeni texnologiyadan necə istifadə edə biləcəyini və təhlükəsiz istifadə üçün hansı yeni bacarıqlara ehtiyac duyduqlarını anlamağa kömək edə bilər. Bu kontekstdə süni intellekt sağlamlıq savadlılığı anlayışının əhəmiyyət qazandığı vurğulanır.
ChatGPT-yə sağlamlıq suallarını kimlər soruşur?
2024-cü ilin iyun ayında aparılan araşdırmada Avstraliyada 2000-dən çox insanla müsahibə aparılıb. Respondentlərin 9,9 faizi 2024-cü ilin birinci yarısında ChatGPT-yə sağlamlıqla bağlı sual verdiklərini söyləyib.
Ümumilikdə istifadəçilər ChatGPT-ə orta dərəcədə inam ifadə ediblər (5-dən 3.1).
Tədqiqat göstərib ki, sağlamlıq savadı aşağı olanlar, ingilis dilində danışmayan ölkədə doğulanlar və ya evdə başqa dildə danışanlar ChatGPT-dən daha çox istifadə edirlər. Bu, ənənəvi sağlamlıq məlumatlarına daxil olmaqda çətinlik çəkən insanların süni intellektlə dəstəklənən məlumatlara müraciət etdiyini göstərir.
Sağlamlıqla bağlı ən çox verilən suallar hansılardır?
ChatGPT-yə verilən sağlamlıq suallarının əsas mövzuları bunlardır:
Sağlamlıq vəziyyəti haqqında öyrənmək (48 faiz)
Semptomların nə demək olduğunu öyrənmək (37 faiz)
Müəyyən bir məsələ ilə bağlı hansı tədbir görülməli olduğunu soruşmaq (36 faiz)
Tibbi terminləri başa düşmək (35 faiz)
Respondentlərin 61 faizi adətən klinik qiymətləndirmə tələb edən ən azı bir sual verdiklərini bildirib. Xüsusilə simptomların nə demək olduğunu öyrənməyə yönəlmiş suallar daha yüksək risk kimi təsnif edilib, çünki onlar tibbi məsləhətləri əvəz edə bilməz.
Qeyri-ingilis dilində danışan ölkələrdə doğulmuş və ya evdə başqa dildə danışan insanların bu cür riskli sualları daha çox soruşduğu aşkar edilib.
Bu niyə vacibdir?
Sağlamlıq məlumatları üçün generativ süni intellektdən istifadənin artacağı gözlənilir. Hələ sağlamlıq məlumatları üçün ChatGPT-dən istifadə etməyən sorğuda iştirak edənlərin 39%-i bunu növbəti altı ay ərzində edə biləcəklərini söyləyib.
Üstəlik təkcə ChatGPT deyil, Google Gemini, Microsoft Copilot və Meta AI kimi digər süni intellekt alətlərinin də bu sahədə getdikcə daha çox istifadə edildiyi bildirilir.
Fərdlərin, xüsusən də fərqli mədəni və dil mənşəli şəxslərin sağlamlıq məlumatları üçün ChatGPT-yə müraciət etdiyi müşahidə edilib.
Bu insanlar sağlamlıq məlumatlarını tərcümə etmək üçün süni intellektdən istifadə etsələr, dəqiqlik dərəcəsi daha da aşağı düşə bilər.
Süni intellekt alətlərinin müxtəlif dillərdə daha az dəqiq cavablar verdiyi məlumdur. Buna görə də yüksək keyfiyyətli sağlamlıq məlumatlarına çıxışda dil maneəsini aradan qaldırmaq üçün həm insan dəstəyi, həm də texnoloji həllərə investisiya lazımdır.
AI sağlamlıq savadlılığı niyə vacibdir?
Generativ süni intellekt artıq həyatın bir hissəsidir. Bu vəziyyət sağlamlıq sahəsində həm imkanlar, həm də risklər təqdim edir.
Bir tərəfdən sağlamlıq məlumatlarına daxil olmaqda çətinlik çəkən şəxslər üçün böyük rahatlıq təmin edir. Sağlamlıq haqqında məlumatların əksəriyyəti geniş ictimaiyyət üçün çox mürəkkəb bir dildə yazıldığından, süni intellekt bu məlumatları sadələşdirə və daha başa düşülən edə bilər.
Digər tərəfdən, tibbi məsləhət üçün ümumi təyinatlı süni intellekt alətlərindən istifadə xüsusilə klinik mühakimə tələb edən hallarda risklər yaradır.
Daha öncə bəzi istifadəçilərin xəstəxanaya gedib-getməmək barədə qərar vermək üçün süni intellekt alətləri ilə məsləhətləşdiyi və bunun təhlükəli nəticələrə səbəb ola biləcəyi məlum olmuşdu.
Sağlamlıq məlumatı üçün dəqiq mənbələr haradadır?
İnsanlar süni intellekt alətlərinə müraciət edərkən verdikləri suallara diqqətli olmalı və riskli suallar üçün səlahiyyətli səhiyyə qurumlarına müraciət etməlidirlər.
Avstraliyada sağlamlıq haqqında etibarlı məlumat verən "HealthDirect" kimi təşkilatlar ölkə daxilində vətəndaşlara pulsuz dəstək verir.
Qeydiyyatdan keçmiş tibb bacıları və onlayn simptomların qiymətləndirilməsi vasitələri ilə telefon xətləri xəstəxanaya gedib-getməmək barədə təlimat verə bilər.
Səhiyyə sektorunda süni intellektin istifadəsi ilə bağlı siyasətlər hazırlanarkən, diqqət əsasən səhiyyə işçilərinin bu texnologiyadan necə istifadə edəcəyinə yönəldiyi görünür.
Bununla belə, bütövlükdə cəmiyyətdə süni intellekt sağlamlıq savadlılığı bacarıqlarının artırılması böyük əhəmiyyət kəsb edir. Süni intellekt alətlərinin istifadəsi genişləndikcə və texnologiya inkişaf etdikcə bu bacarıqlara ehtiyac daha da artacaq.
