Avropada enerji bərabərsizliyi 47 milyon insanı soyuqda qoyur
Avropa İttifaqında (Aİ) 47 milyon insan evini kifayət qədər isidə bilmir. Artan enerji xərcləri və iqlim siyasətlərindəki bərabərsizliklər sosial zəifliyi daha da dərinləşdirir.
Belçikanın paytaxtı Brüsseldə keçirilən “Avropa Regionları və Şəhərləri Həftəsi” çərçivəsində Avropa Komitəsinin “Avropa Regionlarının və Şəhərlərinin Vəziyyəti 2025” adlı hesabatı dərc olunub.
Hesabatda enerji keçidinin mərkəzində yer alan bölgələrin iqtisadi və sosial dözümlülük qabiliyyətinə dair nəticələr təqdim edilib.
Buna əsasən, 47 milyon avropalı hələ də evini lazımi səviyyədə isidə bilmir və regionda enerji yoxsulluğu son 5 ildə kəskin şəkildə artıb. Hesabatda xüsusilə kənd yerlərində və aşağı gəlirli təbəqələrdə enerji xərclərinin sosial böhran səviyyəsinə çatdığı vurğulanıb.
Hesabatda qeyd olunur ki, Aİ-də iqlim dəyişikliyinə qarşı görülən tədbirlərin 70%-i, iqlimə uyğunlaşma siyasətlərinin isə 90%-i birbaşa regionlar və bələdiyyələr tərəfindən həyata keçirilir. Lakin 2028–2034-cü illəri əhatə edən büdcə dövründə Aİ fondlarının milli səviyyədə mərkəzləşdirilməsi planı yerli idarələrin səlahiyyətlərini zəiflətmək riski daşıyır. Bu vəziyyət “enerji və iqlim siyasətlərinin yerində tətbiqini təhlükəyə ata bilər” xəbərdarlığı ilə hesabatda xüsusi qeyd olunub.
Beynəlxalq Enerji Agentliyinin (IEA) məlumatlarına əsasən, 2030-cu ilə qədər qlobal bərpa olunan enerji gücünün 5500 qiqavat artacağı proqnozlaşdırılır.
Aİ-də bu keçidin böyük hissəsinin şəhər və regional idarələrin əlində olduğu vurğulanıb. Lakin investisiya və bürokratiya balanssızlığı səbəbindən Şərqi və Cənubi Avropadakı bir çox bölgənin elektrik şəbəkələrinin modernləşdirilməsi, enerji saxlanması və ixtisaslı işçi qüvvəsinin çatışmazlığı kimi problemlərlə üzləşdiyi diqqətə çatdırılıb.
Hesabatda enerji keçidinin yalnız texniki bir proses deyil, sosial təsirləri də olan ədalətli keçid məsələsi olduğu qeyd edilib. Avropada enerji yoxsulluğunun struktur xarakterli bir sosial problemə çevrildiyi vurğulanıb. Aİ-də ailələrin 10%-dən çoxunun gəlirlərinin 40%-ni mənzil xərclərinə yönəltmək məcburiyyətində qaldığı bildirilib.
Yerli idarələrin tələblərinin də yer aldığı hesabatda bərpa olunan enerji layihələrində icazə proseslərinin rəqəmsallaşdırılaraq sürətləndirilməsi, kənd ərazilərində enerji agentliklərinin yaradılması və texniki kadr dəstəyinin artırılması, həmçinin “təmiz keçid” anlayışının yenidən ədalətli keçid çərçivəsində dəyərləndirilməsi çağırışı edilib.
Fransanın Occitania bölgəsində 1 milyard avroluq “hidrogen dəhlizi” layihəsi və İspaniyanın Andalusia bölgəsində təkrar emal olunmuş tullantı suları ilə kənd təsərrüfatı suvarma tələbatının yarısının qarşılanması kimi təşəbbüslər Avropada yerli səviyyədəki çevrilmənin potensial nümunələri kimi göstərilib.
Lakin qeyd olunub ki, “yaşıl keçid” üçün mövcud maliyyələşdirmə səviyyəsi kifayət deyil və regional potensialın gücləndirilməsi zəruridir.
Hesabat göstərir ki, Avropanın enerji keçidində ən zəif halqa yerli potensialdır. İqlim neytrallığı məqsədlərinə çatmaq təkcə Brüsselin deyil, həm də bələdiyyələrin və regional agentliklərin səlahiyyətlərinin gücləndirilməsi ilə mümkün olacaq.
